Zas

En Zas, pasando a vila de Baio en dirección á Coruña atopamonos cun carreiro cuberto de carballos que nos leva ó pazo máis antigo de Galicia:

As torres do Allo.

Logo do carreiro das Torres do Allo estes son os primeiros habitantes que atopamos

E son estes tres os que nos dan paso á cancela das torres.

A Torre vella data do século XV, foi feita a raiz de que se destruise a fortaleza medieval que tiñan nun monte próximo.

Velaquí a torre nova feita nos sec XVI e XVII xunto co corpo que une as dúas torres posto que a familia xa non cabía na torre vella.

Pra ver son os balcóns e as gárgolas do tellado.

Agora imos pra dentro ...
Que bo é o pan destes fornos de pedra, amasado na artesa e cocido con raxas de toxo cachudo coa porta pechada con bosta.
Dentro da lareira os tres pés, a palmatoria, a gramalleira, as tixolas, as achas de carballo ...

O demo dentro da torre vella, anque estou segura de que cando se aburre vai de paseo ata os batáns de mosquetín, pois só ten que cruzar Baio e logo chega.

Estes son os únicos batáns que se conservan en toda Galicia, de feito aínda funcionan. Vide comigo ... imos abri-la porta.

Este tirador é coma o que ten a porta da eira da casa dos meus avós.

A auga facia mover os rodicios dos batáns que erguían os mazos e ían batendo (de ahí o nome) na manta pra tupila, a manta tiña que estar sempre mollada pra que non rachase e cada 4 ou 5 horas dábanlle a volta pra que tupise por igual; abatanar unha manta levaba de 24 a 26 horas.

Unha manta abatanada saia moi cara polo traballo que daban e so estaban ó alcance duns poucos; esta é a razón pola que caeron en desuso e co tempo ó ser feitos de madeira, podreceron e foron desaparecendo.

A cantidade de horas que pasaban os veciños nos muiños déixase notar nas lareiras que teñen dentro.

A vista dende os ventanucos dos muiños é pra enmarcar.

Este muiño é de granito e permítenos moer o millo facendo picón, fariña munda ou fariña pra amasar.

Velaquí a proba de que os muiños aínda funcionan.

Este muiño é pra moer trigo, a diferencia está en que a capa que moe é de pedra caliza por iso se ve máis gastada cá do millo.